Media związane z obecnością polską  w Niemczech w  ciągu swego trwania  były  zawsze esencją działań kulturotwórczych środowisk wychodźczych, emigracyjnych i polonijnych. Przeszły drogę ewolucyjną od publikatorów tradycyjnych po elektroniczne. W gronie organizatorów mediów znajdowali się emigranci wojenni, polityczni, zarobkowi oraz  osoby,  które osiedlały się poza Polską z własnego wyboru.

Patrząc z perspektywy badacza kultury  polskiej diaspory w Europie, dzisiejsze oblicze polskich mediów, wpisanych  w  obszar niemiecki jest niezwykle płodne  w formę i treści.  U podstaw powoływania instytucji  medialnych w ogóle  legło  bez wątpienia  zapotrzebowanie czytelnicze/ odbiorcze. Każdy emigrant potrzebuje bowiem kontaktu  z językiem i kulturą kraju, który opuścił.

Wkraczając dzisiaj w erę błyskawicznego przesyłu danych na odległość, znacznie  spowszechniał dostęp do informacji, której codzienny zalew przysparza zapewne  wielu z nas sporo  problemów w jej rozpoznaniu  i prawidłowym odbiorze. Przyznać też trzeba, że zakładanie nowych tradycyjnych form komunikacji musi rodzić pytanie: Czy w dobie Internetu tego typu media potrafią sprostać wymaganiom czytelniczym ? jak długo uda im się pozostać na rynku ? Dopóty jednak będą osoby, które chcą pisać, a inne czytać;  dopóty ich trwałość będzie istotna. Co prawda współczesne nowe media starają się zawłaszczyć cały obszar przekazu dla siebie, jednakże, jak widać  nie zawsze im się to udaje.

Kiedy istotą staje się funkcja  integracyjna środowisk ludzi kultury (w szerokim znaczeniu), jak również potrzeba konsolidacji Polonii i emigracji wokół poczucia wspólnoty społecznej, zadaniu temu nic tak łatwo nie stanie na przeszkodzie. Łącząc wysiłki twórców, społeczników, działaczy polonijnych i osoby którym bliska jest „ojczyzna polszczyzna” zbudować można na pewno wiele. Co szczególnie cenne jest dla podkreślenia ważności identyfikacji tożsamościowej i  kulturowej ogromnej rzeszy Polaków w Niemczech.

W Niemczech żyje obecnie ponad 2 mln osób związanych z polską kulturą, językiem, tradycją. Dla nich potrzebne są określone formy masowej komunikacji, w tym także tej tradycyjnej, papierowej.

Jak wiemy, w Niemczech ukazuje się obecnie kilka tytułów prasowych o zasięgu   ogólnopolonijnym, wydawane są liczne media  cyfrowe, ale jak do tej pory brakowało jednego zcentralizowanego  magazynu, dokumentującego na bieżąco działalność środowisk polonijnych w tym kraju.

Założony, w końcu 2013 r. „Magazyn Polonia” dobrze wpisuje się w te potrzeby, jako periodyk społeczno-kulturalny, poza spójnością języka, podtrzymuje także identyfikacje wspólnoty  polskiej w Niemczech. Konsolidacja ta zachodził  na drodze edukacji, informacji o polonikach niemieckich, popularyzacji  wiedzy o akcjach społecznych oraz ważnych obchodach i uroczystościach;  wpisując się pozytywnie w kształtowanie oblicza wielokulturowej diaspory polskiej w Europie.

Wiemy, że tradycyjne media przeżywają regres wydawniczy. Utrzymują  się tylko te, które mają największy zasięg i dobrze prowadzony kolportaż, z dostępem do sieci reklamodawców.

W dobie powstania, w 1998 r. organizacji dachowej – Konwentu Organizacji Polonijnych w Niemczech, pojawiły się tendencje do budowy jedności także w mediach. W 2011 r. stało się faktem  powołanie naczelnego  portalu internetowego www.polonia.viva.eu – reprezentatywnego dla  interesów środowisk intelektualnych  Polonii niemieckiej.  Dzięki wsparciu administracji niemieckiej rozpoczęto także realizować   projekt Centrum Dokumentacji Polonii Niemieckiej w Bochum, jak również powołano  Biuro Polonii z siedzibą w Berlinie.

Sadzę także, że konsekwencją tych  działań jest także nowy periodyk, „Magazyn Polonia” –  ogólnopolonijny – kwartalnik dla Polaków w Niemczech.  Dlatego też z niekłamanym zainteresowaniem przeglądałam pierwszy jego numer, na który chyba wszyscy od dawna czekali. Podziwiać trzeba upór z jakim napisano wniosek, który  wygrał konkurs na projekt dofinansujący  edycje przez MSZ RP na zadanie „Współpraca z Polonią i Polakami za Granicą” . Okazuje się, że pomimo powtarzanych opinii  w skłóceniu się  środowisk polskich w Niemczech jest to jednak możliwe.

Przed nami zatem pismo, w bardzo gustownej  szacie graficznej, z wieloma fotografiami urozmaicającymi bogaty materiał tekstowy,  z kolorową wkładką prac graficznych autorstwa Eli Woźniewskiej – wybitnej artystki z Berlina oraz karykatur Roberta Szecówki – mistrza groteski, wpisanego do księgi Rekordów Guinessa za żart literacki „Pałer”.

Na zawartość  „Magazynu” składa się 11 tematycznych działów, w sumie 34 teksty, 25 autorów.  Pochwalić wypada koncepcję układu treści, z podziałem na tematy ułożone wg regionów:  Nadrenia Północna Westfalia (Wiesław Lewicki), Monachium ( Bogdan Żurek), Hamburg (Arkadiusz Kulaszewski), Berlin ( Krystyna Koziewicz). Otrzymaliśmy dzięki temu dość przejrzystą mozaikę  wiedzy  z życia Polonii niemieckiej z ostatniego półrocza 2013 roku. Pojawiły się także reportaże, sprawozdania, wywiady, przeglądy wydarzeń oraz zbiory  faktów i opinii reporterskich  z wielu już dzisiaj historycznych spotkań polonijnych.

Wśród interesujących dla recenzenta tematów warto zwrócić uwagę m.in. na teksty K. Koziewicz, która bardzo aktywnie działa na rzecz środowiska berlińskiego Polonii. Relacje jej autorstwa  dostarczają czytelnikom  wiedzy o ważnych wydarzeniach  z historii Polski, pisze o okresie polskiej „Solidarności”, wpisanej także w ruchy jej poparcia w Niemczech Zachodnich. Autorka omawia jeszcze mało znaną w kraju  publikację A. Zająca Solidarność z Polską. Ruch wsparcia „Solidarności” w Niemczech. Warto byłoby poinformować czytelników gdzie można ją nabyć.      

Sława Ratajczak z Hamburga w eseju Jaka jesteś Polonio ?  zwraca uwagę na role młodego pokolenia Polonii niemieckiej w integracji społecznej. Pisze: młodzi, potomkowie rodzin polskich, urodzeni w Niemczech, są przekonani, że pochodzą z wyjątkowego kraju i dla swej ojczyzny są w stanie wiele pożytecznego zrobić.  To musi cieszyć i nas w kraju. Ci właśnie , często mało jeszcze nam znani pośrednicy będą przecież już niebawem budować wizerunek naszego kraju w Europie.

Interesujący w swej kompozycji jest Dział kawiarnia literacka, tutaj znajdujemy strofy poezji autorstwa  J. Plessa, który potrafi jak nikt inny tłumaczyć świat. Jest także informacja o E. Woźniewskiej, wybitnej utalentowanej graficzce, autorce słynnych piktogramów i eksponatów sztuki książki. Jest też dobry wywiad z polskim patriotą  Michałem Sielewiczem i Niemką Waltraut Kerber-Ganse, którzy w czasie stanu wojennego pomagali, organizując przesyłki paczek  dla rodzin  polskich w kraju. Za co otrzymali Medal Solidarności. Ich aktywność charytatywna trwa do dziś.

W „Magazynie” zamieszczono także wartościowe materiały dotyczące  polskiej oświaty w Niemczech (G. Marszałek- Mańkowska), przepisów  prawa (K. Burzynska), działalaności  stowarzyszeń (K. Sowa), omawia się także  formy pracy  Polskiej Misji Katolickiej  ( P. Małoszewski, Ks. S. Budyn, B. Małoszewska).

Trzeba na koniec pochwalić redakcje za otwartość i szczerość w zaangażowaniu w  tematy polonijne, co wynika z cytowania wypowiedzi m.in. posła  RP Arkadiusza Mularczyka oraz wywiadu z Bartoszem Dudkiem – kierownikiem Polskiej Redakcji Deutsche Welle oraz  z A. Zającem – przewodniczącym Polskiej Rady w Niemczech.  Co na pewno dobrze rokuje na przyszłość dla koncepcji zawartości. Warto się otwierać na tematy trudne i starać się za wszelką cenę jednoczyć środowiska polskie w Niemczech, zapraszać na łamy „Magazynu” różne  ugrupowania polonijne i krajowe.

Można ponadto zarekomendować ciekawe dla czytelnika wywiady Agaty Lewandowskiej z jednym z najstarszych uczniów przedwojennego Towarzystwa Szkolnego „Oświata” z Berlina – Bolko Klimkiem i znanym polonofilem Normanem  Daviesem, Laureatem Polonicusa – nagrody Polonii niemieckiej.

Pismo na pewno powinno trafić do bibliotek, ośrodków naukowych  w kraju i za granicą, choć adresowane jest do Polaków w Niemczech, na pewno znajdzie odbiorów także w kraju, także wśród badaczy Polonii i emigracji.

Uwagi szczegółowe: można byłoby w przyszłym numerze  uwzględnić  także recenzje wydawnictw książkowych oraz – datowaną kronikę  ważniejszych wydarzeń z życia Polonii ( tak jak było to praktykowanego w paryskiej „Kulturze”).

Trzeba byłoby także zwrócić większą uwagę na korektę merytoryczną tekstów, co wynika z roli redaktora naczelnego numeru  (dobór  artykułów , są powtórki, korelacja ilustracji z tekstem).  Myślę, że dział Kawiarenka literacka powinien znaleźć się po –  Polskiej Misji Katolickiej, aby zachować bardziej zrównoważony  układ treści.

Warto chyba także pomyśleć o uruchomieniu strony internetowej, co ułatwi kontakt z potencjalnymi czytelnikami. Sądzę także, że przy redakcji powinna także zawiązać się dość szybko instytucja kulturalna, która  z biegiem czasu rozwinie działalność społeczno-kulturową w środowisku. Już teraz można pomyśleć o założeniu archiwum wydawnictwa, biblioteczki,  aktualnych formach współpracy z innymi  podobnymi inicjatywami, jak również wyznaczeniu odpowiednich osób do redagowania założonych działów periodyku, aby zachować dobry  poziom merytoryczny i techniczny (dobór materiału ikonograficznego, tematyka sprawozdań).

Należy z cała mocą przyklasnąć idei powołania „Magazynu”. Pogratulować pomysłodawcom i autorom.  Życzyć sprzyjających okoliczności do kolejnych  edycji, dobrych piór i wiernych czytelników.

Wiele  osób z redakcji jest mi bardzo bliska, dlatego też niech mi będzie wolno przekazać jak  najlepsze życzenia na Nowy 2014 rok: spełnienia marzeń, powodzenia w życiu osobistym  oraz dalszych sukcesów zawodowych na niwie polonijnej.

                                               Maria Kalczyńska

Prof. nadzw. Maria Kalczyńska

Kierownik Katedry Badań nad Komunikacją i Społeczeństwem Wielokulturopwym

Wydział Ekonomii i Zarzdzania

Politechnika Opolska

Prezes Stowarzyszenia Ochrony Poloników Niemieckich

www.polonika.opole.pl

Opole, 29. grudnia 2013 r.

Komentarze

komentarzy