Polska i Niemcy – wspólnie dla silnej Europy

Forum Polsko-Niemieckie, zorganizowane przez Fundację Współpracy Polsko – Niemieckiej na zlecenie i przy wsparciu ministerstw spraw zagranicznych Polski i Niemiec, odbyło się w dniach 22-23 października 2018 roku w Berlinie. Przewodnim tematem konferencji była przyszłość i szczególna wartość Unii Europejskiej, jako platformy dialogu między przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego i ekspertami ze świata polityki, gospodarki, nauki i kultury z Polski i Niemiec. Na przestrzeni lat dialog ten stał się ważnym elementem rozwijania i pogłębiania wzajemnych dobrosąsiedzkich relacji.

Kolejne edycje Forum mobilizują nie tylko do podsumowania dotychczasowych osiągnięć, ale również do nakreślenia perspektyw rozwojowych. W tym roku w centrum debaty była Europa, z którą nasze państwa łączą ścisłe interesy polityczne i gospodarcze, oraz aktualne stosunki polsko – niemieckie. Fakt wejścia Polski do pokojowego projektu, jakim jest Unia Europejska otworzyło przed naszym krajem możliwość podejmowania wspólnych inicjatyw w ramach partnerskiej i konstruktywnej współpracy. Z poczucia obowiązku historycznego i pragmatycznego przekonania Niemcy otworzyły dla Polski nowe perspektywy, zarówno jedna, jak i druga strona podkreślała, że obydwa kraje po raz pierwszy w historii dziejów stały się dla siebie bardzo ważnymi i równorzędnymi partnerami. Nie wolno zatem pod żadnym pretekstem niszczyć wzajemnych relacji i wartości, które są wynikiem pracy poprzednich pokoleń.

Na Forum zaproszeni zostali politolodzy, posłowie, historycy, eksperci od bezpieczeństwa, prawa międzynarodowego, ochrony klimatu, konstytucjonaliści, przedsiębiorcy oraz przedstawiciele mediów. Analizując biogramy przedstawicieli polskiej strony należy stwierdzić, że niemal większość jej uczestników reprezentowana była z tzw. jednego klucza czyli, że była to prorządowa delegacja bez udziału przedstawicieli z opozycyjnych kręgów. Tym sposobem od początku zaplanowany został kurs konfrontacyjny. I tak też poniekąd było!

Dyskusje panelowe odbywały się na następujące tematy: Bezpieczeństwo Wasze i Nasze w Europie, Stwórzmy razem lepszy klimat (chodzi o zmiany klimatyczne), Infrastruktura między Polska a Niemcami czy Przyszłość integracji europejskiej.

Czy w dzisiejszych, turbulentnych czasach niepokoju społecznego w sąsiadujących ze sobą krajach panuje przekonanie, że zmierzamy razem ku przyszłości? Jeszcze do niedawna nie było co do tego żadnych wątpliwości, Niemcy chcieli by po Brexicie Polska zajęła miejsce Anglii. Tymczasem obecna debata pokazała anty unijny kierunek, zmienił się też język komunikacji, co wskazuje na oddalanie się nie tylko w stosunkach polsko – niemieckich, ale także od Wspólnoty Europejskiej.

Nie zamierzam w szczegółach omawiać panelowych dyskusji, które moim zdaniem – po raz pierwszy- stanowiły dobrze obraną formę. Debata była ogólnodostępna, czyli każdy kto miał coś konkretnego do powiedzenia miał możliwość wyartykułowania poglądów z własnej perspektywy.

Pierwsza inauguracyjna debat na temat „Nowe idee przewodnie dla Europy- polskie i niemieckie perspektywy dialogu” odbyła się w siedzibie gazety „Tagesspiegel”. Przebieg dyskusji sprowadzał się do promocji polskiej racji stanu, natomiast w stosunku do Niemiec stawiane były zarzuty za decyzje rządowe podejmowane ponad interesami wbrew interesom Polski.

W tym miejscu nasuwa się pytanie, jak w obecnym klimacie propagandy antyniemieckiej oraz euro sceptycyzmu definiować wspólnie przyszłość, skoro wrażliwość historyczna między oba narodami w wielu ważnych kwestiach jest różna? Polska wciąż gra kartą historyczną ofiary, co jest zrozumiałe dla niemieckiej polityki. Cóż można osiągnąć w światowej dyplomacji, zachowując się niczym słoń w składzie porcelany? Polityka historyczna powinna opierać się raczej na sympozjach historycznych, wydawaniu książek, finansowaniu filmów czy na przedstawianiu naszej wersji historii dyplomatom i dziennikarzom. Nie posuniemy się ani o krok do przodu, jeśli będziemy unikać spraw trudnych, jeśli nie sporządzi się katalogu spraw spornych, które powinny być rozpatrywane przez najwyższe sfery rządowe. Nie będzie wspólnej drogi ku przyszłości, jeśli będziemy jak mantra wylewać gorzkie żale bez obecności decydentów. Spotkania typu Forum powinny zawierać końcowy komunikat przekazywany do wiadomości stronie rządowej Polski i Niemiec.

Przysłuchując się dyskusji tak naprawdę nie wiadomo, co w chwili obecnej jest dobre dla Polski? Wśród wielu poruszanych kwestii w gruncie rzeczy chodziło najbardziej o reformę wymiaru sprawiedliwości w Polsce i budowę drugiej nitki Gazociągu Północnego Nord Stream2. Sprawy reparacji czy pozycji Polaków w Niemczech w tej debacie nie były przedmiotem wielkiej dyskusji.

Waga polsko – niemieckich stosunków oraz dokonania Polski, która obchodzi setną rocznicę Niepodległości zostały wysoko docenione tak samo, jak wszelkie inicjatywy na poziomie społeczeństwa obywatelskiego. Nadal istnieją partnerstwa między szkołami i miastami, tak samo jak liczne inicjatywy społeczne i kooperacja nadgraniczna. Reasumując – to wszystko, co robi młodzież, zwykli obywatele gwarantuje znacznie lepszą przyszłość, aniżeli dyplomatyczne spory prowadzące do ochłodzenia stosunków polsko – niemieckich. Skoro między oba państwami istnieją tematy trudne, to trzeba jak najszybciej wyjść z tego marazmu niedomówień. Po prostu, należałoby bardziej skupiać się na wspólnych interesach, a nie tylko na tych, które nas dzielą. Sporne kwestie należałoby zakończyć raz na zawsze.

Panel mówiący o przyszłości integracji europejskiej przebiegł w dość przyjemnej, merytorycznej atmosferze, pewnie ze względu na udział wysokiej rangi specjalistów, politologów, ministrów i ekspertów. Zatem można rozmawiać nawet, kiedy komunikacja jest różna .”Prawdziwa wspólnota musi być oparta na solidarności, wzajemnym szacunku, poszanowaniu interesów narodowych” – te słowa padały najczęściej w dyskusji.

Zdaniem uczestników panelu – Europa stoi przed ogromnymi wyzwaniami ze względu na wyłaniające się podziały polityczne powodujące konflikty społeczne. Niepokój budzi też bezpieczeństwo z uwagi na agresywną politykę Putina oraz różny sposób pojmowania prawa europejskiego przez Polskę. Debata dowiodła, iż najważniejsza jest konsolidacja państw wokół wspólnej wizji Europy. Integracja naszego kraju z Unią Europejską w ogromnym stopniu wpływa na bezpieczeństwo Polski. I to jest jednym z najbardziej udanych projektów pokojowych, jakie kiedykolwiek zrealizowano. W historii świata trudno szukać inny przykład państw tak odmiennych, które stworzyły jednolitą strukturę zapobiegającą kolejnym wojnom na kontynencie, ale jednocześnie dzięki współpracy przyczyniającą się do rozwoju wszystkich należących do niej państw. Narody należące do Unii skazane są na pokojowe współistnienie, Nam Polakom po prostu się należy żyć w pokoju i przynależeć do Unii!

Forum Polsko – Niemieckie zakończyło się spotkaniem z gośćmi honorowymi: Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej Andrzejem Dudą i Prezydentem Republiki Federalnej Niemiec Frankiem – Walterem Steinmeierem związane z setną rocznicą odzyskania przez Polskę Niepodległości. W rozmowach obu polityków dominowały kwestie nurtujące stronę polską: decyzja TSUE, Nord Stream 2 i polityka Rosji.

Niemcy deklarują, że potrzebują silnej, demokratycznej i proeuropejskiej Polski, aby przezwyciężyć kryzys i wspólnie kształtować, zdobyć i utrzymać europejską przyszłość – powiedział prezydent Niemiec Frank-Walter Steinmeier po spotkaniu z prezydentem Polski Andrzejem Dudą.

– Łączy nas o wiele więcej niż nas dzieli – podkreślił Steinmeier z niemieckiej perspektywy. A jak jest naprawdę ze strony polskiego rządu? Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie!

Na zakończenie obrad wszyscy uczestnicy wzięli udział w koncercie „Niepodległej na Urodzin” z okazji 100. Rocznicy odzyskania przez Polskę Niepodległości w obecności obydwu Prezydentów Polski i Niemiec w Konzerthaus na Gendarmenmarkt.